Όταν μία γυναίκα διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού, έρχεται αντιμέτωπη με διαφορετικές επιλογές θεραπείας. Μία από αυτές είναι αν θα κάνει μαστεκτομή ή θα διατηρήσει τον μαστό της με ογκεκτομή και ακτινοθεραπεία.
Παγκοσμίως, οι ριζικές χειρουργικές τεχνικές (μαστεκτομή) χρησιμοποιούνται όλο και λιγότερο για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού. Η τάση των χειρουργών σε όλο τον κόσμο είναι να διατηρηθεί ο μαστός, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η ζωή της γυναίκας ή να είναι χειρότερο το ογκολογικό αποτέλεσμα.
Απόλυτη προτεραιότητα είναι η θεραπεία του καρκίνου είτε με μαστεκτομή είτε με χειρουργική τεχνική διατήρησης του μαστού.
Κάθε περίπτωση όμως είναι διαφορετική και η τελική επιλογή είναι απόλυτα εξατομικευμένη για την ασθενή. Ο γιατρός σας μπορεί να σας εξηγήσει ποια μέθοδος είναι κατάλληλη για εσάς με βάση τα χαρακτηριστικά του καρκίνου σας κι αν όντως έχετε την επιλογή να κάνετε ογκεκτομή και όχι μαστεκτομή.
Τι είναι η ογκεκτομή;
Η επιλογή θεραπείας διατήρησης του μαστού, κερδίζει έδαφος τα τελευταία χρόνια. Στην ογκεκτομή (ευρεία τοπική εκτομή) αφαιρείται ο όγκος και φυσιολογικός ιστός γύρω από τον όγκο σε ένα ασφαλές όριο (τουλάχιστον 2 χιλιοστά) ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχουν καρκινικά κύτταρα σε αυτή την περιοχή (επαρκές χειρουργικό όριο). Το επαρκές χειρουργικό όριο αποτελεί θέμα αντιπαράθεσης στην επιστημονική κοινότητα, αλλά τα δύο χιλιοστά απόσταση από τον όγκο, θεωρείται αποδεκτό όριο. Μετεγχειρητικά γίνεται ακτινοθεραπεία.
Τι είναι η μαστεκτομή;
Στην μαστεκτομή γίνεται ολική αφαίρεση του ενός ή και των δύο μαστών. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν απαιτείται ακτινοθεραπεία μετά την μαστεκτομή.
Σε κάθε περίπτωση καρκίνου του μαστού, όποια μέθοδος κι αν επιλεγεί (ογκεκτομή και ακτινοθεραπεία ή μαστεκτομή), αφαιρείται ο φρουρός λεμφαδένας και αποστέλλεται για ταχεία βιοψία. Αν το αποτέλεσμα της βιοψίας είναι θετικό για την ύπαρξη καρκινικών κυττάρων στον φρουρό λεμφαδένα, διενεργείται και λεμφαδενικός καθαρισμός της μασχάλης.
Πως επιλέγεις ανάμεσα σε μαστεκτομή και ογκεκτομή;
Το πρώτο που πρέπει να γνωρίζει μία γυναίκα που διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού είναι ότι τα στοιχεία δείχνουν πως για τον καρκίνο του μαστού σε πρώιμο στάδιο, δεν υπάρχει καμία διαφορά στην επιβίωση μεταξύ μαστεκτομής και ογκεκτομής με ακτινοβολία.
Το θέμα είναι ποια επιλογή είναι κατάλληλη για τη συγκεκριμένη ασθενή. Η θεραπεία είναι απόλυτα εξατομικευμένη.
Οι περισσότερες γυναίκες θα προτιμούσαν να πάρει κάποιος άλλος την απόφαση κι όχι εκείνες, καθώς ανησυχούν ότι μπορεί να κάνουν την λάθος επιλογή. Είναι φυσιολογικό να θέλετε να «φύγει» ο καρκίνος από τον οργανισμό σας το συντομότερο δυνατό με οποιοδήποτε τρόπο. Την τελική απόφαση όμως για το αν θα κάνετε μαστεκτομή η ογκεκτομή και ακτινοθεραπεία θα την πάρετε εσείς, αφού έχετε ενημερωθεί για τα πάντα από τον γιατρό σας. Ευτυχώς, δεν υπάρχει λάθος απόφαση.
Τι δείχνουν οι μελέτες για τη μαστεκτομή και την ογκεκτομή
Έξι τυχαιοποιημένες δοκιμές έχουν συγκρίνει τη χειρουργική επέμβαση διατήρησης μαστού (ογκεκτομή) με τη μαστεκτομή και σε καμία δεν διαπιστώθηκαν αυξημένα ποσοστά επιβίωσης σε σχέση με την άλλη.
Το 1990, το Αμερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου (NCI) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η χειρουργική επέμβαση διατήρησης του μαστού ήταν η βέλτιστη θεραπεία με βάση αυτές τις έξι δοκιμές. Τότε άρχισε η τάση να αυξάνονται οι χειρουργικές επεμβάσεις διατήρησης του μαστού.
Μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες με καρκίνο του μαστού πρώιμου σταδίου που κάνουν χειρουργική επέμβαση διατήρησης του μαστού και ακτινοθεραπεία έχουν τα ίδια ποσοστά επιβίωσης με τις γυναίκες που υποβάλλονται σε μαστεκτομή.
Ο γιατρός σας λοιπόν θα σας εξηγήσει τις επιλογές σας, αλλά οι μελέτες δείχνουν πως δεν υπάρχει σωστή και λάθος επιλογή.
Η επιλογή είναι προσωπική και πρέπει να γίνει σε μία συναισθηματικά φορτισμένη εποχή στη ζωή της γυναίκας. Τα συναισθήματα όμως, τα θέλω σας, οι προτεραιότητες σας, παίζουν ρόλο στην απόφαση που θα πάρετε. Μπορεί να επιλέξετε την ογκεκτομή για να διατηρήσετε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος του μαστού σας. Μπορεί όμως να αποφασίσετε να κάνετε μαστεκτομή αν αυτό σας δημιουργεί μεγαλύτερο αίσθημα ασφάλειας.
Σε ποιες περιπτώσεις δεν υπάρχει δυνατότητα ογκεκτομής
Ο χειρουργός μαστού, γνωρίζοντας κάθε λεπτομέρεια για τον καρκίνο σας, θα σας πει εάν έχετε επιλογή μεταξύ μαστεκτομής και ογκεκτρομής με ακτινοθεραπεία.
Μερικές γυναίκες μπορεί να μην έχουν επιλογή, καθώς ογκολογικά η μόνη κατάλληλη χειρουργική επιλογή για αυτές είναι η μαστεκτομή. Περίπου το 25% των γυναικών θα χρειαστούν μαστεκτομή, αλλά για το υπόλοιπο 75%, υπάρχει δυνατότητα επιλογής.
Το μέγεθος του όγκου σε σχέση με το μέγεθος του μαστού είναι συνήθως ο κύριος παράγοντας που εξετάζει ο χειρουργός μαστού για να προσδιορίσει εάν η ογκεκτομή είναι η κατάλληλη χειρουργική θεραπεία.
Το αν η ογκεκτομή είναι ασφαλής επιλογή, σχετίζεται με το ποσοστό μαστού που χρειάζεται να αφαιρεθεί προκειμένου να αφαιρεθεί ο καρκίνος με επαρκές χειρουργικό όριο, σε σύγκριση με το συνολικό μέγεθος του μαστού, λαμβάνοντας υπόψη το σημείο που βρίσκεται ο όγκος στον μαστό.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικά εάν έχετε μεγάλο όγκο ή αποδεδειγμένα καρκίνο και στους λεμφαδένες, μπορεί να συνιστάται χημειοθεραπεία ή ορμονοθεραπεία πριν από την επέμβαση. Αυτό θα βοηθήσει στη συρρίκνωση του όγκου πριν από τη χειρουργική επέμβαση καρκίνου του μαστού.
Η ογκοπλαστική (τεχνικές που χρησιμοποιούνται στη χειρουργική του μαστού και έχουν στόχο την πλήρη αφαίρεση της κακοήθειας με ταυτόχρονη αποκατάσταση της παραμόρφωσης του μαστού που προκαλείται από την επέμβαση ώστε να υπάρχει και καλό αισθητικό αποτέλεσμα) δίνει τη δυνατότητα ανακατανομής της απώλειας όγκου από το μαστό κι έτσι μπορεί να γίνει ογκεκτομή και σε μεγαλύτερους όγκους.
Πότε ενδείκνυται η μαστεκτομή
Η μαστεκτομή μπορεί να είναι η καλύτερη χειρουργική επιλογή όταν:
- Υπάρχουν δύο ή περισσότεροι όγκοι (πολυκεντρικοί όγκοι) σε διαφορετικά τεταρτημόρια του μαστού, που δεν μπορούν να αφαιρεθούν με μία μόνο ευρεία εκτομή.
- Υπάρχει υπόνοια πολυεστιακότητας του όγκου
- Ο όγκος είναι μεγάλος (σε σχέση με το μέγεθος του μαστού). Σε ορισμένες περιπτώσεις, η χημειοθεραπεία πριν από τη χειρουργική επέμβαση (νεοεπικουρική θεραπεία) μπορεί να συρρικνώσει μεγάλους καρκίνους για να καταστεί δυνατή η διατήρηση του μαστού με ογκεκτομή. Νεοεπικουρική θεραπεία γίνεται σε περιπτώσεις μη πρώιμου καρκίνου, σε περιπτώσεις διαγνωσμένων λεμφαδενικών μεταστάσεων από όγκους υψηλού βαθμού κακοήθειας, στο φλεγμονώδη καρκίνο και σε καρκινώματα με ειδικά βιολογικά χαρακτηριστικά, όπως τριπλά αρνητικά ή HER-2 θετικά καρκινώματα.
Η επιλογή της θεραπείας είναι απόλυτα προσωποποιημένη. Μπορεί στη μαστογραφία να εμφανίζονται διάχυτες ανωμαλίες, όπως εκτεταμένες περιοχές ύποπτων ασβεστώσεων, οι οποίες μπορεί να σχετίζονται με ενδοπορικό καρκίνωµα in situ (DCIS) µια πρώιµη µορφή καρκίνου του µαστού και να απαιτείται μαστεκτομή. Ένα επιθετικό, υψηλού βαθμού διηθητικό καρκίνωμα, που έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες, όμως είναι δυνατό αντιμετωπιστεί επιτυχώς με χειρουργική επέμβαση διατήρησης του μαστού.
Μαστεκτομή λόγω γενετικής προδιάθεσης
Ορισμένες γυναίκες με γενετική προδιάθεση να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού επιλέγουν την αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή (αφαίρεση και των δύο μαστών) ως προληπτικό μέτρο μετά την εμφάνιση καρκίνου στον έναν μαστό.
Σε γυναίκες με μεταλλάξεις BRCA1/BRCA2 ή κάποιες άλλες γονιδιακές μεταλλάξεις, οι πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του μαστού μπορεί να φθάσουν το 70-80%. Έχοντας ήδη εμφανίσει καρκίνο του μαστού, οι πιθανότητες εμφάνισης άλλου πρωτοπαθούς καρκίνου του μαστού στον υπολειπόμενο ιστό του μαστού είναι υψηλές κι έτσι αρκετές γυναίκες επιλέγουν διπλή μαστεκτομή.
Μαστεκτομή λόγω αδυναμίας ακτινοθεραπείας
Υπάρχει πιθανότητα ο καρκίνος μίας γυναίκας να έχει τα χαρακτηριστικά για να γίνει μόνο ογκεκτομή, αλλά για συγκεκριμένους λόγους να μην μπορεί η γυναίκα να κάνει ακτινοθεραπεία. Τότε απαιτείται μαστεκτομή.
Πότε δεν συνιστάται η ακτινοθεραπεία
Εγκυμοσύνη: στην εγκυμοσύνη η ακτινοβολία μπορεί να βλάψει το έμβρυο. Μπορεί όμως να γίνει μετά τον τοκετό.
Σκληρόδερμα ή συστηματικός λύκος (αυτοάνοσα νοσήματα). Ορισμένες σοβαρές ασθένειες του συνδετικού ιστού, όπως το σκληρόδερμα ή ο λύκος, μπορεί να κάνουν τη γυναίκα ιδιαίτερα ευαίσθητη στις παρενέργειες της ακτινοθεραπείας.
Προηγούμενη ακτινοθεραπεία στον ίδιο μαστό ή στην ίδια πλευρά του θώρακα. Γενικά, η ακτινοθεραπεία στο μαστό μπορεί να γίνει μόνο μία φορά, εκτός από πολύ σπάνιες περιπτώσεις.
Η ιατρική ομάδα που σας έχει αναλάβει (ογκολόγος, χειρουργός μαστού) θα σας ενημερώσει λεπτομερώς για τις επιλογές που υπάρχουν με βάση το καλύτερο δυνατό ογκολογικό αποτέλεσμα και θα σας βοηθήσουν να πάρετε την καλύτερη απόφαση για τις δικές σας ανάγκες.